کد مطلب:31941 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چگونه شما ثابت ميكنيد خليفة خدا بر روي زمين، انسان است؟

در رابطهبا آيه اشاره شده، تفاسيرمتفاوتيوجود دارد: علامه طباطبايي در جلد سيزدهم الميزان، صفحات 156 تا 165 را بهبررسي پيرامون اينآيه اختصاص داده است. يكي از ديدگاههايي كه در اين رابطه مطرح است و قابل تأييد به وسيله ديگر نصوص ديني ميباشد، تفكيك بين ويژگيهاي اوليه خلقت انسان و كمالات اكتسابي ناشي از عمل اختياري ميباشد.

توضيح اين كه: الف) انسان از نظر ذاتي و در خلقت اوليه، بر موجودات زميني برتري دارد زيرا موجودي هوشمند، خردورز و داراي ويژگيهاي ممتازي است كه جمادات، نباتات و حيوانات از آن بيبهرهاند ليكن از ملائك برتر نيست زيرا آنان موجوداتي بالذات معصوماند و به گونه اي آفريده شدهاند كه صرفاً مطيع اوامر الهياند ولي انسان موجودي است كه در او هم اطاعت راه دارد و هم نافرماني. بنابراين چون آدمي تركيبي از عواملي است كه امكان نافرماني خدا را فراهم ميآورند، در مرتبهاي نازلتر از فرشتگان قرار ميگيرد. ازاينرو انسان بخلوقات برتري ندارد بلكه بر بسياري از آفريدگان برتر است.

ب) از نظر عمل اختياري، آدمي ميتواند با وجود بهترين شرايط كمالبخش، راه انحطاط را در پيش گيرد- كه در نتيجه از حيوانات نيز پستتر خواهد شد- و نيز ميتواند با وجود همه زمينهها و گرايشهاي شديد به سوي گناه، در برابر خواستهها و تمنيات نفساني، يوسفوار مقاومت نموده و با تمام وجود سر به فرمان پروردگار نهد و هواي نفس خويش را در بند كشد. چنين كسي قطعاً از ملايك نيز برتر ميشود زيرا آنان به سادگي و بدون مانع و رادع به عبادت ميپردازند ولي انسان با هزاران مانع سخت و دشوار روبهرو ميشود كه قهرمانانه بايد با همها پيكار كند. بنابراين كسي كه راه عبوديت محضه الهي را در پيش گيرد، مقامي برتر از ملايك خواهد يافت. از اين جا روشن ميشود كه تعبير آيه شريفه يا در رابطه با ويژگيهاي اوليه و ذاتي خلقت انسان است و يا ناظر به افراد معمولي است كه نه از حيوانات پستترند و نه ملائك برتر.

اولاً انسانهاي عادي خليفة اللَّه نيستند و طبق آيات قرآن مصداق تام خليفةاللَّه چهارده معصوم ميباشند، زيرا ملائكه بر آدم(سجده نكردند ولي وقتي آدم از خداوند حقيقتي را دريافت داشت، آن حقيقت را بر ملائكه عرضه كرد. همگي سجده نمودند و آن مطلب چيزي جز حقيقت چهارده معصوم نبود. قرآن ميفرمايد: فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمائِهِمْ. وقتي آدم اسماي ايشان را به ملائكه خبر داد،(1). در اين جا ضمير هم آمده است كه براي صاحبان عقل به كار ميرود. در نتيجه فهميده ميشود سجود ملائكه بر انسان كامل است كه صلاحيت خليفة اللهي را دارا است، بارزترين مصاديق آن، چهارده معصوم هستند.

براي آگاهي بيشتر ر. ك: تفسير الميزان، آيات 20- 33 سوره بقره.





منابع و مآخذ:

(1) (بقره، آيه 30)